Toprak, Erozyon ve Su Kaynakları
TOPRAK=İçerisinde ve üzerinde canlıları barındıran ve canlıların yaşaması için gerekli besin kaynaklarının oluşması için mineral ve tuzlar (inorganik) bileşikler su ve hava barındıran yeryüzü örtüsüdür.
TOPRAK NASIL OLUŞUR?
DOĞAL OLAYLAR=Sıcak──soğuk, su─ fırtına sürüklenme çarpma sürtünme sonucu kayaların parçalanıp ufalmasında oluşan kum taneciklerine bitki ve hayvan
Atıklarının karışmasıyla toprak oluşur.
-Toprak içinde barındırdığı madde (kum, kil, taş, kireç) çeşidine göre adlandırılır.
-Topraklar fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre adlandırılır.(tarıma bak)
Killi; kumlu, kireçli ve humuslu olarak sınıflandırılırlar.
KİLLİ=Verimsiz topraklardır, bataklık oluşturulur.
KUMLU=Verimli havalandırılan, su tutmayan topraklardır.
KİREÇLİ=Tahıllar için idealdir yapısında kireç bulunur.
HUMUSLU=Verimli topraklardır içerisinde bitki ve hayvan artığı çoktur ne ekilirse yetişir.
ALUVYAL TOPRAK=Yağmur sularının sürüklediği toprakların bir yerde toplamasıyla oluşurlar verimli topraklardır.
EROZYON: Verimli toprağın akarsular,yağışlar ve rüzgarın etkisiyle sürüklenip başka yerlere taşınmasına denir.
Erozyonun Nedenleri:
1.)Toprağın yapısı.
2.)Yağışlar.
3.)İklim.
4.)Bitki Örtüsü.
5.)Bitkiye yapılan çeşitli etkiler sonucu erozyona uğrar.
-İnsan Kaynaklı:
1.)Ağaçların kesilmesi ve yakılması.
2.)Yol ve inşaat yapma faaliyetleri.
3.)Bitki örtüsünün değiştirilmesi.
4.)Yanlış sulama veya toprak sürümü.
-Erozyon,canlıların besin kaynağının yok olması ve toprak altında yaşayan canlıların yok olması demektir.
-Kullandığımız defter,kereste,yediğimiz besinler,giyeceklerimizin temel maddesi topraktır.
-Bu kadar önemli olan toprağı korumak hepimizin görevidir.
Korumak için:
-İnsanları bilinçlendirmeli ve duyarlı hale getirmeliyiz.
-Ağaçlandırma(uygun bitki örtüsü)
-Arazileri uygun sürmeli(eğimli araziler dikine) veya teraslandırma yapılmalı.
-Rüzgarlı yerlerde,düzlüklerde hızı kesecek doğal (ağaçlandırma) ve yapay engeller yapılması.
-Suyu tutacak,hızını azaltacak barajlar setler yapılması.
YER ALTI VE YER ÜSTÜ SU KAYNAKLARI
Dünyanın ¾’ü sularla kaplıdır.Su canlıların yaşaması için vazgeçilmez bir maddedir.
Sular:
1.)Yer Üstü Suları:Buzullar,okyanuslar,denizler,göller,dereler ve nehir sularından oluşur.
2.)Yer Altı Suları:Kuyu suları,kaynak suları,artezyen suları,maden suları,ılıca suları (sıcak sular),jeotermal kaynak gibi.
Kuyu:Yer altı sularını yeryüzüne çıkarmak için açılan derin çukurlara denir.
Artezyen:Yer altı sularının kendiliğinden yer yüzüne çıkmasına fışkırtmasına artezyen denir.
Maden Suyu:İçinde çeşitli maden ve mineralleri erimiş halde bulunan ve kendiliğinden yeryüzüne çıkan sulara denir.
Kaynak Suyu:Yer altında olan ve içerisinde kireç bulunmayan sadece mineral içeren sulara denir.
Ilıca Suları:Yer altından çıkan sıcak sulara ılıca suları denir.Ilıca suları sağlık amaçlı (romatizma ve çeşitli hastalık tedavisinde) kullanılır.Sıcak suların etrafında kurulan tesislere kaplıca denir.
Jeotermal:Yer kabuğunun derinliklerinde birikmiş ışının oluşturduğu sıcak su,su buharı ve gazların tümüne denir.
-Jeotermal suları ısınma,sağlık,seracılıkta ve elektrik üretiminde kullanılır.
