Elektroskop ve Özellikleri
Elektroskop Nedir? Nasıl Kullanılır?
Elektroskop Nedir?
Bir cismin elektrikle yüklü olup olmadığını,yüklü ise ne tür yüke sahip olduğunu anlamamıza yarayan araca elektroskop denir.Elektroskobun yapısı oldukça basittir.Elektroskobun en üstünde metal bir topuz,altında da metal yapraklar bulunur. Topuzla yapraklar arasında yük geçişini sağlayan iletken bir çubuk vardır. Yapraklarının açık da kapalı olmasına göre elektroskobun yüklü olup olmadığı anlaşılır. Elektroskop yapraklarının, havadaki yüklerden ve rüzgârdan etkilenmemesi için yapraklar bir cam kap içine konur. Yüksüz bir elektroskopta yapraklar kapalı durumdadır.
Yüklü bir elektroskobun topuzunda ve yapraklarında aynı cins yük bulunur. Aynı yükler birbirini iteceğinden dolayı yapraklar birbirini iter. Bu yüzden yüklü elektroskobun yaprakları açık olur. Elektroskopta yük çok ise yapraklar çok açık, yük az ise yapraklar az açıktır.
Elektroskop Nasıl Kullanılır?
Elektroskop kullanarak bir cismin sahip olduğu yükü öğrenebilmek için, önce elektroskop (+) ya da (–) yükle yüklenir. Cisim, elektroskoba yaklaştırıldığında, yapraklar açılıyorsa, cismin yükü elektroskopla aynıdır. Eğer yaprakların açıklığı azalıyorsa, cisimle elektroskop zıt yüklüdür.
*Bir cismin elektrikle yüklü olup olmadığını , yüklü ise hangi tür elektrikle yüklü olduğunu anlamaya yarayan aletlere elektroskop denir.
*Havadaki iyonlardan ve rüzgarlardan etkilenmemesi için cam fanus içerisine alınmıştır.
* Elektroskop NÖTR iken: Yaprakları kapalıdır.
* Elektroskop kullanılmadan önce Dokunma veya sürtünme yolu ile önceden (+) veya (-) yükle yüklenir.
* Elektroskop yüklü iken her iki yaprak da aynı yükle yüklü olacağından Yapraklar birbirini iterek açılır.
* Bir cismin elektrik yükünün cinsini belirleyebilmek için yük cinsi bilinen bir elektroskopun topuzuna yaklaştırılır:
* Bu durumda;
a-) Elektroskopun yaprakları daha çok açılıyorsa cismin yükü elektroskopla aynıdır.
b-) Elektroskopun yapraklarının açıklığı azalıyorsa cismin yükü elektroskopla zıttır.
NOT:Cisim elektroskop topuzuna direkt değdirilirse o zaman yük miktarı da ayrıca hesaplanarak sonuç tespit edilir.
a-Elektroskopun yapraklarının biraz açılmasının nedeni yapraklara topuzdan yük gelmesidir.Topuzdaki yükün yapraklara iletilebilmesi için K cisminin yükünün işareti (-) olmalıdır.
b-Yaprakların Biraz kapanması için , yapraklardan topuza doğru yükün çekilmesi gerekir.Bu çekme olayının gerçekleşmesi için de L nin yükünün işareti(+) olmalıdır.
* ***Yüksüz bir elektroskop (-) yükle yüklenmek istenirse (-) yüklü bir cismin topuzuna dokundurulması yeterli olur.
* ***Yüksüz bir elektroskop (+) yükle yüklenmek istenirse (+) yüklü bir cismin topuzuna dokundurulması yeterli olur.
*Negatif (-)yüklü bir elektroskoba (+) yüklü bir cisim dokundurulduğunda , yük durumuna göre 3 ihtimal vardır:
1.Elektroskopun yük miktarı cisminkinden fazla ise elektroskopun yaprakları biraz kapanır.
2.Yük miktarları eşit ise nötrleşme olur ve elektroskopun yaprakları tamamen kapanır.
3.Cismin yük miktarı , elektroskopun yük miktarından fazla ise ,en son elektroskopun yükünün işareti (+) olur ve yapraklar önce tamamen kapanır sonra tekrar açılır. (yani önce – ler nötr olur sonra + lar gelir.)
Örnek:
Şekilde (+) yüklü M cismi elektroskoplara yaklaştırıldığında K nın yaprakları açılıyor.L nin yaprakları ise biraz kapanıyor.Buna göre elektroskopların yükün işareti ne olmalıdır? (yanıt:K, M ile aynı yüklü yani(+),L cismi M ile zıtdır yani (-) yüklüdür.
